Metselverbanden -
De veelzijdige
'baksteen' in de maag
Pierre Paulin – Opmerkelijk ontwerp in een uitmuntende uitvoering
Voor het prestigieuze Pierre Paulin-project in Sint-Idesbald werkte Rietveld Projects het vindingrijke ontwerp van CAAN Architecten tot in de puntjes uit. Het hoekige perceel werd geaccentueerd met een messcherp architecturaal design. Een vormelijk spel dat wordt benadrukt door de kundige combinatie aan metselverbanden.
Het gebouw telt 3 verdiepingen waarbij elke etage duidelijk zichtbaar is door het afwisselende metselwerk. Voor de verdiepingen en de boord van de bovenste unit werd gekozen voor een staand halfsteens-strekverband waarbij enkel de lange kanten van de bakstenen zichtbaar zijn en deze elkaar telkens voor de helft overlappen zodat om de twee rijen de bakstenen recht onder elkaar komen te staan. Als contrast werden de hoogtes van de etages uitgewerkt in een verticaal metselverband van rechtopstaande klezoren met vallende tand. Opnieuw werd visueel enkel met de strekse kant van de baksteen gewerkt, maar nu in een techniek waarbij deze op z’n zij werd gelegd en elke nieuwe steen een kwart hoger komt dan de vorige. Ook de karakteristieke lichtgaten in de opmerkelijke scherpe hoek van de Pierre Paulin-residentie werden op deze manier uitgewerkt.
Bauhaus – Samenspel van speelsheid en minimalisme
Een paar luttele kilometers verder langs de Belgische kust, vlak naast natuurreservaat Witte Burg in Oostduinkerke, staat de Bauhaus-blokkendoos. Wederom een ontwerp van CAAN Architecten, deze keer geïnspireerd op de gelijknamige Duitse kunst- en architectuurschool en -stroming uit het interbellum. Een stijl die zich kenmerkte door simpele, pure lijnen in een vaak hoekige uitvoering.
Om het speelse minimalisme van het Bauhaus-ontwerp te volgen, werd deze residentie gebouwd volgens een los Engels verband. Engels omdat er een systeem te vinden is waarbij drie strekken (lange baksteenzijdes) worden afgewisseld met één kop (korte zijde); los omdat dit verband niet slaafs wordt gevolgd. Want volgens de Bauhaus-beginselen moet er vreugde in wonen zitten en die vrolijke noot zien we vertaald in het switchen tussen het Engels verband en een sierverband – daarbij wordt geen vast stramien gevolgd en worden de bakstenen ‘willekeurig’ geplaatst. De lange verticale ramen zijn omkaderd door ‘zuilen’ gebouwd in stapelverband. Dit komt erop neer dat de stenen gewoon langs strekse zijde netjes boven elkaar worden gestapeld – zonder enig verband dus in feite. Bij bakstenen in stapelverband is het dan ook erg belangrijk om met een interne wapening te werken zodat de stabiliteit gegarandeerd blijft.
Mondriaan – De blik strak op de toekomst
Het Mondriaan-complex in Sint-Denijs-Westrem is zonder twijfel een uitzonderlijk voorbeeld van wat met de nederige baksteen kan verkregen worden. Dit nieuwbouwproject in de stadsrand van Gent verenigt architecturaal vermogen met wooncomfort en een groene leefomgeving.
Om het idee van ‘modern day living’ in de verf te zetten, werd door CAAN architecten gekozen voor een geometrisch ensemble van texturele blokken, geïnspireerd op de rechte lijnen van de Nederlandse Mondriaan. Om dit visueel krachtige effect te verkrijgen, werd voor de buitenkant uitsluitend baksteen gebruikt die in horizontale en verticale lagen werd aangebracht. Om de verdiepingen te accentueren, werden de bakstenen onder elke raampartij in een verticale opstelling gezet, terwijl voor rest van het gebouw een rustgevende en elegante horizontaliteit primeert. Qua materiaal werd gekozen voor een met beige genuanceerde gevelsteen die zowel voor de verticale als de horizontale vlakken in een staand halfsteensverband werd opgetrokken.
Villa de Nil – Klassieke grandeur
Dat het ook heel subtiel kan, bewijzen de muren en afgeronde terrassen van Villa de Nil in Sint-Denijs-Westrem. Gebouwd in 1935 is de villa een mix tussen art deco en pakketbootstijl. De grande dame werd recent gerenoveerd door Rietveld en in haar oude glorie hersteld.
Het gebouw is een combinatie van strak afgewerkte, vlakke buitenmuren met bakstenen partijen en gebogen terrassen die een warme charme uitstralen. Voor de korte, kleine rondingen die leiden naar de inkom van de woning, werd gebruikt gemaakt van een combo tussen staand koppen- en strekkenverband. Door te werken met een verband waarin de kleine kopse kant van de baksteen vaak terugkomt, is het mogelijk een relatief scherpe hoek te maken die toch nog steeds vloeiend is. Bij dit staande verband liggen de kopse en de strekse kanten telkens netjes afwisselend boven elkaar. Voor de ruime curve aan het grote terras kon gewerkt worden met een klezorenverband met vallende tand. Er is een trapsgewijs patroon te vinden in de opbouw van de stenen wat het geheel een klassiek aanzien geeft.